Kijk naar havens voor de opkomende groene waterstofeconomie
Waterstof, geproduceerd zonder koolstofuitstoot, zal in vele sectoren van een toekomstige "waterstofeconomie"
worden gebruikt. Door zijn hoge energie-intensiteit kan het de basis vormen van brandstoffen die de
koolstofuitstoot verminderen in de "moeilijk te verminderen" transport- en industriesectoren. Zijn ongeëvenaarde
capaciteit om energie op lange termijn en per seizoen op te slaan zou het tot een onmisbare energiedrager moeten
maken in energiesystemen die afhankelijk zijn van intermitterende hernieuwbare energiebronnen.
De schaalvoordelen die nodig zijn om de markten voor het lichtste element in stand te houden, zijn nog niet aanwezig.
Deskundigen zijn het er echter steeds meer over eens dat deze zullen ontstaan in clusters waar zware industrie,
vervoer en pijpleidingen samenkomen. Industriehavens zullen waarschijnlijk de plaatsen zijn waar de koolstofvrije
waterstofeconomie voor het eerst samenkomt in een compleet systeem.
Een recent beleidsdocument van het Global Energy Center van de Atlantic Council legt de nadruk op bestaande
clusters van waterstofproductie in de VS. De haven van Long Angeles en de regio langs de Golfkust van Texas worden
genoemd als gunstige locaties voor de eerste opkomst van koolstofarme waterstof.
Evenzo stelt het Internationaal Agentschap voor hernieuwbare energie (IRENA) in een recent rapport "Green Hydrogen
Cost Reduction, Scaling Up Electrolysers," dat industriële clusters de belangrijkste plaatsen zullen zijn voor de
productie van groene waterstof om de schaalvoordelen te bereiken die nodig zijn voor een brede toepassing.
Waterstof in opkomst in Rotterdam
Een van de koplopers is de haven van Rotterdam in Nederland. Aangemoedigd door de nieuwe waterstofstrategie
van de Europese Unie zet de haven belangrijke stappen om Europa's "waterstofhub" te worden en een van de meest
geavanceerde centra voor de productie van groene waterstof ter wereld.
Rotterdam is al een belangrijk centrum voor de import en productie van energie. De haven telt meer dan 100
industriële bedrijven met een groot raffinage- en petrochemiecluster. De energiesector omvat aardolie, steenkool,
aardgas, biomassa, stoom en warmte. De haven beschikt ook over aanzienlijke bronnen van windenergie en
zonne-energie. De haven is het belangrijkste energietransferpunt naar de rest van Noordwest-Europa, vooral naar
Duitsland via schepen en pijpleidingen.
Dit rijke centrum van energiestromen zou een uitstekende omgeving moeten bieden om een volledige
waterstofwaardeketen te creëren met koolstofvrije en koolstofarme waterstof. Het was een belangrijk
gespreksonderwerp op de 2e Wereld Waterstof Top, die eerder deze maand online werd gehouden met tal van
industriële sponsors. De top werd georganiseerd door de in Londen gevestigde Sustainable Energy Council in
samenwerking met het Havenbedrijf en de gemeente Rotterdam.
"Waterstof is onze volgende stap, de nieuwe spelbreker," zei Ahmed Aboutaleb, burgemeester van de
stad Rotterdam, tijdens de top.
Hij verwees naar de productie van 'blauwe' waterstof, waarbij hij wees op de investering van de haven in
CO2-opslaginfrastructuur in uitgeputte offshore gasvelden. Maar hij verwees ook naar groene waterstof,
geproduceerd met energie uit hernieuwbare bronnen, waaronder geïmporteerde hernieuwbare energie,
die uiteindelijk de blauwe waterstof in Rotterdam zal vervangen.
"We zijn op weg naar een duurzame, circulaire stadseconomie", zei hij.
Allard Castelein, President & CEO, Havenbedrijf Rotterdam, die op dezelfde conferentie sprak, zei dat het energie-
en brandstofsysteem van de haven de komende 30 jaar volledig zal worden herzien. Er zal een 'waterstof backbone'
door het havengebied worden aangelegd om een circulair systeem te realiseren.
De werkzaamheden vereisen nieuwe infrastructuur voor nieuwe waardeketens. De huidige planning omvat productie
(blauw en groen), pijpleidingsinfrastructuur, invoer, opslag, doorvoer en een handelsplatform. Er zijn meerdere gebruikers
voorzien: de industrie, het wegvervoer en de binnenvaart.
"Op deze manier streven we naar een enorme groene productie van waterstof tegen het einde van dit decennium," zei hij.
De haven werkt samen met de overheid aan regelgeving en subsidies en met coalities van bedrijven in alle onderdelen
van het systeem. Het zoekt publiek-private partnerschappen.
Het ontwikkelt een bedrijvenpark voor elektrolysers, met centraal georganiseerde stroomaansluitingen en water, dat in
2024 operationeel moet zijn. Onder de betrokken bedrijven bevinden zich Shell en BP. Intussen voert het samen met
Uniper een haalbaarheidsstudie uit voor de ontwikkeling van elektrolysers. Zij verwacht meer dan 500MW aan
elektrolysecapaciteit tegen 2025, en ten minste 2GW tegen 2030.
De nabijgelegen Noordzee zal een belangrijke troef zijn voor de productie van groene en blauwe waterstof.
Elektrolyseres zullen rechtstreeks worden gekoppeld aan windmolenparken in de Noordzee, met plannen voor meer
offshore-windenergie in de maak. Blauwe waterstof zal worden gewonnen uit raffinaderijgassen en uit aardgas met
koolstofafvang en -opslag onder de zeebodem van de Noordzee.
Castelein legde uit dat groene en blauwe waterstof zullen samenwerken, waarbij blauw in eerste instantie bedoeld is om
de kosten in de chemische en staalproductie te verlagen. Uiteindelijk, tegen 2050, wil het Havenbedrijf blauwe waterstof
volledig vervangen door groene waterstof. Het voorziet 20 miljoen ton geproduceerde en ingezette waterstof in 2050,
waarvan een derde in Nederland blijft, de rest wordt geëxporteerd naar Duitsland en elders. Een groot deel zal naar de
chemische en staalindustrie in Noordwest-Europa gaan.
Nieuwe en innovatieve transportinfrastructuur wordt gepland om dit alles in beweging te brengen. De haven staat op h
et punt een definitief investeringsbesluit te nemen over een "open toegang"-pijpleiding door het havengebied die
producenten, invoerterminals en gebruikers met elkaar zal verbinden. Er wordt gewerkt aan het opzetten van een
handelsplatform, een "waterstofbeurs" voor de invoer en het vervoer van waterstof naar Duitsland. Er zijn projecten om
waterstof rechtstreeks in te zetten in het vervoer, zoals als brandstof voor de binnenvaart op de Rijn, en voor vrachtwagens,
waarbij Air Liquid tegen 2025 1000 vrachtwagens op waterstof wil hebben.
Deze robuuste waterstofeconomie zal veel meer groene waterstof vergen dan wat uit lokale hernieuwbare bronnen kan
worden geproduceerd. Het is duidelijk dat de invoer van energie nodig zal zijn.
"De Noordzee is gewoon niet groot genoeg om ons van voldoende wind te voorzien om de markt volledig te bedienen,"
zei Castelein.
Hij voorziet een aanzienlijke import van waterstof vanaf 2030. De haven staat in verbinding met landen met veel potentieel
aan duurzame energie en goede toegang tot de zee, plaatsen zo ver weg als Portugal, Marokko, IJsland, Oman, Uruguay
en Australië.
Deze nieuwe energiestromen zullen nieuwe infrastructuur vergen, en er wordt gekeken naar pijpleidingen voor kortere
afstanden, zoals naar Duitsland. Maar Castelein gelooft dat, net als olie en gas voor langeafstandstransporten, het
zeevervoer over de oceanen de oplossing zal zijn voor waterstof.
"De scheepvaartkosten zijn geen showstopper, zelfs niet wanneer de scheepvaartsector overschakelt op duurzamere
brandstoffen," zegt hij.
Hij zegt dat andere factoren voor waterstof veel belangrijker zullen zijn dan de scheepvaartkosten, aangezien de
scheepvaartkosten 5-10% uitmaken van de totale kosten, inclusief de productie van duurzame elektriciteit, elektrolyse,
elektrofactie, opslag, verscheping en het terughalen van waterstof. Binnen Europa, zegt hij, zouden de transportkosten minder
dan 5% kunnen bedragen. Hij merkt op dat uit onderzoek blijkt dat ammoniak een potentiële oplossing is voor het vervoer
van waterstof over lange afstanden.
Rotterdam geeft een volledig beeld van wat het nu betekent om te proberen een toekomstige "circulaire economie" van
waterstof te creëren, met meerdere initiatieven die elkaar wederzijds proberen te versterken. De breed opgezette initiatieven
omvatten productie (groen en blauw), infrastructuur, de ontwikkeling van import, het opzetten van importterminals,
het opzetten van een waterstofbeurs, en het huidige werk aan toepassingen in meerdere sectoren.
"Ik vind dit een inspirerende tijd", zegt Castelein.
Dreigende import
De energiestromen via de Rotterdamse haven zijn nu goed voor zo'n 13% van de totale energiebehoefte van de EU,
voornamelijk in de vorm van ruwe olie voor brandstoffen en petrochemie. Deze energiestroom zal aanzienlijk veranderen
volgens Martijn Coopman, programmamanager voor de haven van Rotterdam, die ook sprak tijdens de top in een sessie
die werd georganiseerd door de Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden in de GCC.
Momenteel hebben de industrieën van de haven jaarlijks bijna een half miljoen ton (Mt) vraag naar waterstof, met een
verwachte groei tot 1,2 Mt in 2030, en een verwachte snelle toename daarna. Blauwe waterstof zal plaatselijk worden
geproduceerd, maar de haven heeft toegezegd blauwe waterstof alleen als overgangsbrandstof te gebruiken en geleidelijk
uit te faseren ten gunste van groene waterstof tegen 2050.
Naarmate de vraag naar groene waterstof in Duitsland, Nederland, België en elders in de EU toeneemt, zou de
waterstofstroom via de haven tegen 2050 tot 20 miljoen Mt kunnen stijgen. Om deze waterstof met hernieuwbare energie
te produceren is, volgens de berekeningen van de haven, 200 GW aan geïnstalleerde windcapaciteit nodig. Om dit in
context te plaatsen: momenteel ontvangt Nederland 1GW aan windenergie van zijn deel van de Noordzee, en dit kan
oplopen tot 60GW in 2050. Het grootste deel van de stroom groene waterstof door Rotterdam zal dus uit import moeten komen.
De haven gaat nu MOU's en gezamenlijke partnerschappen aan met potentiële exporteurs. Een interessante samenwerking,
aldus Coopman, is die met de haven van Sohar in Oman. De haven aan de Omaanse kust, in ontwikkeling sinds 2004, is feitelijk
een joint venture tussen het Havenbedrijf Rotterdam en het Sultanaat van Oman.
Een onlangs aangekondigd project zal waterstof produceren uit zonne-energie door elektrolyse, met on-site opslag voor
gebruik door de industrieën van de haven van Sohar. Hoewel het een bescheiden eerste project is, heeft de haven een ambitieus
plan voor de ontwikkeling van zonne-PV ter plaatse voor de verdere ontwikkeling van de waterstofproductie. Oman wordt
algemeen beschouwd als een land met het potentieel om een netto-exporteur van groene waterstofbrandstof te worden.
Robin Mills, CEO van Qamar Energy, presenteerde tijdens dezelfde bijeenkomst gegevens waaruit blijkt dat in Oman bijna
3GW aan wind- en zonne-energie in aanbouw, in offerte- of studiefase is en tegen 2024 klaar moet zijn. Hij merkte op dat
de beste combinatie van zonne- en windenergie in de regio te vinden is in het noordwesten van Saoedi-Arabië en in het
zuiden van Oman.
Het is geen toeval, zei Mills, dat de twee grootste groene waterstofprojecten in de regio die nu in ontwikkeling zijn, zich
bevinden in deze gebieden waar intense zonne- en windenergie samenvallen, in NEOM in het noordwesten van
Saudi-Arabië en in Duqm in Oman. Het Hyport Duqm-project zal ter plaatse tot 500 MW elektrolysecapaciteit produceren,
voor de productie van groene waterstof voor de plaatselijke industrie en de eventuele uitvoer naar Europa.
Alan Mammoser voor Oilprice.com
Waterstof, geproduceerd zonder koolstofuitstoot, zal in vele sectoren van een toekomstige "waterstofeconomie"
worden gebruikt. Door zijn hoge energie-intensiteit kan het de basis vormen van brandstoffen die de
koolstofuitstoot verminderen in de "moeilijk te verminderen" transport- en industriesectoren. Zijn ongeëvenaarde
capaciteit om energie op lange termijn en per seizoen op te slaan zou het tot een onmisbare energiedrager moeten
maken in energiesystemen die afhankelijk zijn van intermitterende hernieuwbare energiebronnen.
De schaalvoordelen die nodig zijn om de markten voor het lichtste element in stand te houden, zijn nog niet aanwezig.
Deskundigen zijn het er echter steeds meer over eens dat deze zullen ontstaan in clusters waar zware industrie,
vervoer en pijpleidingen samenkomen. Industriehavens zullen waarschijnlijk de plaatsen zijn waar de koolstofvrije
waterstofeconomie voor het eerst samenkomt in een compleet systeem.
Een recent beleidsdocument van het Global Energy Center van de Atlantic Council legt de nadruk op bestaande
clusters van waterstofproductie in de VS. De haven van Long Angeles en de regio langs de Golfkust van Texas worden
genoemd als gunstige locaties voor de eerste opkomst van koolstofarme waterstof.
Evenzo stelt het Internationaal Agentschap voor hernieuwbare energie (IRENA) in een recent rapport "Green Hydrogen
Cost Reduction, Scaling Up Electrolysers," dat industriële clusters de belangrijkste plaatsen zullen zijn voor de
productie van groene waterstof om de schaalvoordelen te bereiken die nodig zijn voor een brede toepassing.
Waterstof in opkomst in Rotterdam
Een van de koplopers is de haven van Rotterdam in Nederland. Aangemoedigd door de nieuwe waterstofstrategie
van de Europese Unie zet de haven belangrijke stappen om Europa's "waterstofhub" te worden en een van de meest
geavanceerde centra voor de productie van groene waterstof ter wereld.
Rotterdam is al een belangrijk centrum voor de import en productie van energie. De haven telt meer dan 100
industriële bedrijven met een groot raffinage- en petrochemiecluster. De energiesector omvat aardolie, steenkool,
aardgas, biomassa, stoom en warmte. De haven beschikt ook over aanzienlijke bronnen van windenergie en
zonne-energie. De haven is het belangrijkste energietransferpunt naar de rest van Noordwest-Europa, vooral naar
Duitsland via schepen en pijpleidingen.
Dit rijke centrum van energiestromen zou een uitstekende omgeving moeten bieden om een volledige
waterstofwaardeketen te creëren met koolstofvrije en koolstofarme waterstof. Het was een belangrijk
gespreksonderwerp op de 2e Wereld Waterstof Top, die eerder deze maand online werd gehouden met tal van
industriële sponsors. De top werd georganiseerd door de in Londen gevestigde Sustainable Energy Council in
samenwerking met het Havenbedrijf en de gemeente Rotterdam.
"Waterstof is onze volgende stap, de nieuwe spelbreker," zei Ahmed Aboutaleb, burgemeester van de
stad Rotterdam, tijdens de top.
Hij verwees naar de productie van 'blauwe' waterstof, waarbij hij wees op de investering van de haven in
CO2-opslaginfrastructuur in uitgeputte offshore gasvelden. Maar hij verwees ook naar groene waterstof,
geproduceerd met energie uit hernieuwbare bronnen, waaronder geïmporteerde hernieuwbare energie,
die uiteindelijk de blauwe waterstof in Rotterdam zal vervangen.
"We zijn op weg naar een duurzame, circulaire stadseconomie", zei hij.
Allard Castelein, President & CEO, Havenbedrijf Rotterdam, die op dezelfde conferentie sprak, zei dat het energie-
en brandstofsysteem van de haven de komende 30 jaar volledig zal worden herzien. Er zal een 'waterstof backbone'
door het havengebied worden aangelegd om een circulair systeem te realiseren.
De werkzaamheden vereisen nieuwe infrastructuur voor nieuwe waardeketens. De huidige planning omvat productie
(blauw en groen), pijpleidingsinfrastructuur, invoer, opslag, doorvoer en een handelsplatform. Er zijn meerdere gebruikers
voorzien: de industrie, het wegvervoer en de binnenvaart.
"Op deze manier streven we naar een enorme groene productie van waterstof tegen het einde van dit decennium," zei hij.
De haven werkt samen met de overheid aan regelgeving en subsidies en met coalities van bedrijven in alle onderdelen
van het systeem. Het zoekt publiek-private partnerschappen.
Het ontwikkelt een bedrijvenpark voor elektrolysers, met centraal georganiseerde stroomaansluitingen en water, dat in
2024 operationeel moet zijn. Onder de betrokken bedrijven bevinden zich Shell en BP. Intussen voert het samen met
Uniper een haalbaarheidsstudie uit voor de ontwikkeling van elektrolysers. Zij verwacht meer dan 500MW aan
elektrolysecapaciteit tegen 2025, en ten minste 2GW tegen 2030.
De nabijgelegen Noordzee zal een belangrijke troef zijn voor de productie van groene en blauwe waterstof.
Elektrolyseres zullen rechtstreeks worden gekoppeld aan windmolenparken in de Noordzee, met plannen voor meer
offshore-windenergie in de maak. Blauwe waterstof zal worden gewonnen uit raffinaderijgassen en uit aardgas met
koolstofafvang en -opslag onder de zeebodem van de Noordzee.
CFD's zijn complexe instrumenten en gaan gepaard met een hoog risico om snel geld te verliezen als gevolg van de
hefboomwerking. 74-89% van de rekeningen van particuliere beleggers verliezen geld bij het handelen in CFD's.
U moet overwegen of u begrijpt hoe CFD's werken en of u het zich kunt veroorloven het hoge risico te nemen om
uw geld te verliezen.
hefboomwerking. 74-89% van de rekeningen van particuliere beleggers verliezen geld bij het handelen in CFD's.
U moet overwegen of u begrijpt hoe CFD's werken en of u het zich kunt veroorloven het hoge risico te nemen om
uw geld te verliezen.
Castelein legde uit dat groene en blauwe waterstof zullen samenwerken, waarbij blauw in eerste instantie bedoeld is om
de kosten in de chemische en staalproductie te verlagen. Uiteindelijk, tegen 2050, wil het Havenbedrijf blauwe waterstof
volledig vervangen door groene waterstof. Het voorziet 20 miljoen ton geproduceerde en ingezette waterstof in 2050,
waarvan een derde in Nederland blijft, de rest wordt geëxporteerd naar Duitsland en elders. Een groot deel zal naar de
chemische en staalindustrie in Noordwest-Europa gaan.
Nieuwe en innovatieve transportinfrastructuur wordt gepland om dit alles in beweging te brengen. De haven staat op h
et punt een definitief investeringsbesluit te nemen over een "open toegang"-pijpleiding door het havengebied die
producenten, invoerterminals en gebruikers met elkaar zal verbinden. Er wordt gewerkt aan het opzetten van een
handelsplatform, een "waterstofbeurs" voor de invoer en het vervoer van waterstof naar Duitsland. Er zijn projecten om
waterstof rechtstreeks in te zetten in het vervoer, zoals als brandstof voor de binnenvaart op de Rijn, en voor vrachtwagens,
waarbij Air Liquid tegen 2025 1000 vrachtwagens op waterstof wil hebben.
Deze robuuste waterstofeconomie zal veel meer groene waterstof vergen dan wat uit lokale hernieuwbare bronnen kan
worden geproduceerd. Het is duidelijk dat de invoer van energie nodig zal zijn.
"De Noordzee is gewoon niet groot genoeg om ons van voldoende wind te voorzien om de markt volledig te bedienen,"
zei Castelein.
Hij voorziet een aanzienlijke import van waterstof vanaf 2030. De haven staat in verbinding met landen met veel potentieel
aan duurzame energie en goede toegang tot de zee, plaatsen zo ver weg als Portugal, Marokko, IJsland, Oman, Uruguay
en Australië.
Deze nieuwe energiestromen zullen nieuwe infrastructuur vergen, en er wordt gekeken naar pijpleidingen voor kortere
afstanden, zoals naar Duitsland. Maar Castelein gelooft dat, net als olie en gas voor langeafstandstransporten, het
zeevervoer over de oceanen de oplossing zal zijn voor waterstof.
"De scheepvaartkosten zijn geen showstopper, zelfs niet wanneer de scheepvaartsector overschakelt op duurzamere
brandstoffen," zegt hij.
Hij zegt dat andere factoren voor waterstof veel belangrijker zullen zijn dan de scheepvaartkosten, aangezien de
scheepvaartkosten 5-10% uitmaken van de totale kosten, inclusief de productie van duurzame elektriciteit, elektrolyse,
elektrofactie, opslag, verscheping en het terughalen van waterstof. Binnen Europa, zegt hij, zouden de transportkosten minder
dan 5% kunnen bedragen. Hij merkt op dat uit onderzoek blijkt dat ammoniak een potentiële oplossing is voor het vervoer
van waterstof over lange afstanden.
Rotterdam geeft een volledig beeld van wat het nu betekent om te proberen een toekomstige "circulaire economie" van
waterstof te creëren, met meerdere initiatieven die elkaar wederzijds proberen te versterken. De breed opgezette initiatieven
omvatten productie (groen en blauw), infrastructuur, de ontwikkeling van import, het opzetten van importterminals,
het opzetten van een waterstofbeurs, en het huidige werk aan toepassingen in meerdere sectoren.
"Ik vind dit een inspirerende tijd", zegt Castelein.
Dreigende import
De energiestromen via de Rotterdamse haven zijn nu goed voor zo'n 13% van de totale energiebehoefte van de EU,
voornamelijk in de vorm van ruwe olie voor brandstoffen en petrochemie. Deze energiestroom zal aanzienlijk veranderen
volgens Martijn Coopman, programmamanager voor de haven van Rotterdam, die ook sprak tijdens de top in een sessie
die werd georganiseerd door de Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden in de GCC.
Momenteel hebben de industrieën van de haven jaarlijks bijna een half miljoen ton (Mt) vraag naar waterstof, met een
verwachte groei tot 1,2 Mt in 2030, en een verwachte snelle toename daarna. Blauwe waterstof zal plaatselijk worden
geproduceerd, maar de haven heeft toegezegd blauwe waterstof alleen als overgangsbrandstof te gebruiken en geleidelijk
uit te faseren ten gunste van groene waterstof tegen 2050.
Naarmate de vraag naar groene waterstof in Duitsland, Nederland, België en elders in de EU toeneemt, zou de
waterstofstroom via de haven tegen 2050 tot 20 miljoen Mt kunnen stijgen. Om deze waterstof met hernieuwbare energie
te produceren is, volgens de berekeningen van de haven, 200 GW aan geïnstalleerde windcapaciteit nodig. Om dit in
context te plaatsen: momenteel ontvangt Nederland 1GW aan windenergie van zijn deel van de Noordzee, en dit kan
oplopen tot 60GW in 2050. Het grootste deel van de stroom groene waterstof door Rotterdam zal dus uit import moeten komen.
De haven gaat nu MOU's en gezamenlijke partnerschappen aan met potentiële exporteurs. Een interessante samenwerking,
aldus Coopman, is die met de haven van Sohar in Oman. De haven aan de Omaanse kust, in ontwikkeling sinds 2004, is feitelijk
een joint venture tussen het Havenbedrijf Rotterdam en het Sultanaat van Oman.
Een onlangs aangekondigd project zal waterstof produceren uit zonne-energie door elektrolyse, met on-site opslag voor
gebruik door de industrieën van de haven van Sohar. Hoewel het een bescheiden eerste project is, heeft de haven een ambitieus
plan voor de ontwikkeling van zonne-PV ter plaatse voor de verdere ontwikkeling van de waterstofproductie. Oman wordt
algemeen beschouwd als een land met het potentieel om een netto-exporteur van groene waterstofbrandstof te worden.
Robin Mills, CEO van Qamar Energy, presenteerde tijdens dezelfde bijeenkomst gegevens waaruit blijkt dat in Oman bijna
3GW aan wind- en zonne-energie in aanbouw, in offerte- of studiefase is en tegen 2024 klaar moet zijn. Hij merkte op dat
de beste combinatie van zonne- en windenergie in de regio te vinden is in het noordwesten van Saoedi-Arabië en in het
zuiden van Oman.
Het is geen toeval, zei Mills, dat de twee grootste groene waterstofprojecten in de regio die nu in ontwikkeling zijn, zich
bevinden in deze gebieden waar intense zonne- en windenergie samenvallen, in NEOM in het noordwesten van
Saudi-Arabië en in Duqm in Oman. Het Hyport Duqm-project zal ter plaatse tot 500 MW elektrolysecapaciteit produceren,
voor de productie van groene waterstof voor de plaatselijke industrie en de eventuele uitvoer naar Europa.
Alan Mammoser voor Oilprice.com